Jabuka: Novi – stari turistički potencijal
Prijepolje – Vreme kad je Jabuka bila među top destinacijama lokalnog turizma koji se ubrzano počeo razvijati, u Prijepolju pamte tek oni u poznim godinama života. Jabuka je, danas, uglavnom sinonim neuspele privatizacije, ruinirianog Spomen doma, potpuno devastiranog prostora na ovoj živopisnoj planini između Prijepolja i Pljevalja i odsustva bilo čega što bi se moglo nazvati turističkom delatnošću. Osim uspomena…
Hotel na Jabuci zarasta u korov, foto: A.Rovčanin, grafička obrada fotografije: Trem print Prijepolje
A one pripadaju, rekosmo, uglavnom onim u poznim godinama.
Negde krajem šezdesetih godina prošlog veka pokrenuta je inicijativa da se na Jabuci kod Prijepolja, na mestu gde je poginuo najmlađi narodni heroj oslobodilačkog rata u tadašnjoj Jugoslaviji, uz spomenik heroju bombašu, što je „drugo ime“ za Boška Buhu, postave spomen biste pionira heroja iz svih republika i autonomnih pokrajina SFRJ.
Spomenik pioniru i narodnom heroju Bošku Buhi na Jabuci, A.Rovčanin, grafička obrada fotografije: Trem print Prijepolje
Po ideji Jadranke Berić, učenice iz Gornjeg Milanovca, spomenik je uradila vajarka Mira Letica uz instrukcije umetnika Rista Stijovića. Boško Buha je dobio mesto na Vidikovcu a u Memorijalnom centru odnosno tadašnjem Spomen odmaralištu mesto su dobili, po principu spomen-bista iz svake republike – teritorijalne celine tadašnje države, plus autonomnih pokrajina iz sastava Srbije: Savo Jovanović Sirogojno, Vera Miščević, Dragan Kovačević, Lepa Radić, Milan Mravlje, Ganimete Terbeši, Zlate Malakovski i Mate Blažina.
Foto: A.Rovčanin, grafička obrada fotografije: Trem print Prijepolje
Ispred zgrade Spomen doma „Boško Buha“ septembra 1983. godine postavljena je spomen bista Slave Kovića, a pored spomenika na vidikovcu, bistu je, naredne godine, dobio i Boško Buha.
Ideja da se na Jabuci obeleži mesto pogibije legendarnog pionira-bombaša Druge proleterske udarne brigade i narodnog heroja Boška Buhe, potekla je još 1959. godine od pionira Prijepolja i Pljevalja. Inicijativu je prihvatio Pionirski savez Jugoslavije pa je pokrenuta akcija u kojoj su pioniri iz cele zemlje počeli prikupljati sredstva za izgradnju Pionirskog spomen – doma upravo na Jabuci. Izgradnju Doma na Jabuci, pored pionirskih organizacija, pomogle su mnoge radne organizacije i pojedinci, a najveću pomoć u izgradnju prižio je Tekstilni kombinat „Ljubiša Miodragović“ iz Prijepolja.
Foto: A.Rovčanin, grafička obrada fotografije: Trem print Prijepolje
Spomen- dom „Boško Buha sa 840 kvadratnih metara prostora, dovršen je 1964. godine i vrlo brzo postao je sastajalište pionira iz svih delova Jugoslavije. I ne samo pionira. Tih godina Dom na Jabuci je beležio izuzetne rezultate u broju poseta, noćenja i bruto-prometu. Prema pouzdanim podacima, od otvaranja do kraja devedesetih godina, na Jabuci je registrovano preko 400.000 posetilaca.
Zbog učestalih finansijskih problema, on je vrlo brzo predat na korišćenje Turističko-ugostiteljskom preduzeću „Putnik“ iz Beograda. Za potrebe smeštaja brigadira koji su radili na dovršetku pruge Beograd – Bar, 1971. godine sagrađeno je Omladinsko naselje.
Foto: A.Rovčanin, grafička obrada fotografije: Trem print Prijepolje
Odlukom Skupštine opštine Prijepolje od 30. maja 1986. godine Memorijalni kompoleks „Boško Buha“ je proglašen kulturnim dobrom od izuzetnog nacionalnog značaja i on se nalazi pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Poslednjih godina, zahvaljujući lokalnim incijativama i realizaciji nekoliko projekata u Mesnoj zajednici Jabuka, naglašeno se ističe potreba da se sačuva Memorijalni kompleks „Boško Buha“. Aktivnosti i razgovori se obnavljaju a proletos je iskrene poklonike Jabuke obradovala vest iz Vlade Srbije. Pomoćnica ministra za kulturno nasleđe i digitalizaciju Danijela Vanušić izjavila je da je stav tog ministarstva da nema prodaje Memorijalnog kompleksa „Boško Buha“ na Jabuci kod Prijepolja.
Foto: A.Rovčanin, grafička obrada fotografije: Trem print Prijepolje
Tom prilikom je rečeno da je Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, kao nadležna ustanova zaštite, izvršila uvid u stanje Memorijalnog kompleksa na Jabuci, kao i da radi na utvrđivanju mera zaštite, prikupljanju celokupne neophodne tehničke i istoriografske dokumentacije u cilju pripreme detaljnog Programa zaštite, revitalizacije i uređenja kompleksa.
Na osnovu toga će biti donet plan aktivnosti u cilju zaštite i očuvanja poznatog Memorijalnog kompleksa.
Foto: A.Rovčanin, grafička obrada fotografije: Trem print Prijepolje
S obzirom da je zaštita ratnih vojnih memorijala regulisana zakonom koji je u nadležnosti Ministarstva za rad, boračka i socijalna pitanja, sva pitanja će se rešavati u zajedničkoj saradnji.
Takođe, rečeno je na sastanku sa predstavnicima Inicijative za obnovu Memorijalnog kompleksa “Boško Buha”, paralelno sa rešavanjem imovinsko – pravnih pitanja treba da se radi na studiji izvodljivosti koja će ukazati na najbolja rešenja u vidu dalje namene ovog kompleksa i njegove samoodrživosti.
Na sastanku je dogovoreno da će Inicijativa za obnovu Memorijalnog kompleksa Boško Buha učestvovati u predlaganju najboljih rešenja za razvoj turističkih i obrazovnih programa namenjeni deci i mladima.
Foto: A.Rovčanin, grafička obrada fotografije: Trem print Prijepolje
Uslediće novi pokušaju da se revitalizuje Memorijalni kompleks i da mu se daju adekvatni turistički atributi koji će ga uvrstiti medju atraktivne destinacije ne samo Prijepolja već i Turističke regije Zapadna Srbija.
Tekst je nastao u okviru projekta “Zaboravljeni turistički biseri Polimlja”. Izradu teksta sufinansirala je Opština Prijepolje iz sredstava za sufinansiranje projekata za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja na teritoriji Opštine Prijepolje u 2023. godini. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
PP Media